TAT Татар теле укытучылары Төмән өлкә китапханәсендә кунакта PDF Печать E-mail
Культура
04.05.2015 05:59

 

.

Күптән түгел Төбәк мәгарифен үстерү институты каршында өлкәнең татар теле укытучылары өчен  белем күтәрү курслары үтте. Курслар белән Институтның доценты Рафаэль Галимҗан улы Һадиев җитәкчелек итте.

Курс программасына  Президент китапханәсенең төбәк филиалы статусына да ия булган Дмитрий Иванович Менделеев исемендәге өлкә фәнни китапханә белән танышу да кертелгән иде.


Татар теле укытучыларын өлкә китапханәсенең ветеран хезмәткәрләре – баш китапханәче – администратор Галина Михайловна Троценко белән Гөлнур Нияз кызы Әхмәтова каршы алып, китапханәнең технологиясе, эш системасы белән таныштырдылар.

Тарихы 1920 нче елда башланган Төмән өлкә фәнни китапханә хәзерге вакытта универсаль дәүләт китап саклагычы, мәгълүмат, фәнни-эзләнүләр алып баручы күпкырлы төбәк мәгърифәт үзәге булып тора.   Аның фондында кәгазь һәм электрон вариантларда 2,6 миллион данә китап бар.  Галина Миххайловна  китапханәнең тарихына да кыскача күз салып узды.

1920 ече елда революциягә кадәр булган 13 китапханәнең китапларын үз эченә алган Төмән шәһәренең Үзәк китапханәсе оешып эшли башлый. Абонемент белән уку заллары булдырылган Үзәк китапханә шәһәрнең 8 районына хезмәт күрсәтә, плакатлар, альбомнар әзерли.

1945 нче елда Төмән шәһәренең Үзәк китапханәсе өлкә статусына ия була. Ленин урамындагы чиркәү бинасында урнашкан  шәһәр Үзәк куитапханә 1981 нче елда  аның өчен шәһәр үзәгендә төзелгән бинага күчә һәм фәнни китапханә статусын ала. 2000 нче елда ул вакыттагы губернатор Леонид Юлианович Рокецкий карары нигезендә өлкә фәнни китапханәгә танылган галим, якташыбыз Дмитрий Иванович Менделеев исеме бирелә.

Үзгәртеп коруга бәйле сипләү эшләре үткәрелгәннән соң, 2009 нчы елда Д.И.Менделеев исемендәге өлкә фәнни китапханәнең яңартылган бинасы ишекләрен тантаналы рәвештә яңадан ача. Хәзер инде аңа икенче статус та бирелә, бинаны реконструкцияләү вакытында ук шуңа яраклаштырылган Борис Николаевич исемендәге Президент китапханәсенең төбәк филиалы статусы.

Бүгенге китапханәнең укучыларны теркәүдән, аларга электрон укучы карточкасы эшләп бирүдән башлап, ИРБИС-64 программасы нигезендә автоматлаштырылган. Иркен уку заллары 390 урынлы итеп, компьютерлар белән җиһазландырылган. Электрон карточкасы ярдәмендә укучы өлкә китапханәсенең кәгазь һәм электрон вариантлардагы китапларын электрон каталогтан бик тиз таба ала. Бинаның һәр катында интерактив зона бар, залларда 14 мультимедиа кабиналар урнаштырылган, алар эчендә беркемне дә комачауламыйча видео, аудио-видео язмалар тыңларга мөмкин. 120 урынлы мультифункциональ матбугат залы, 50 кешелек әдәби-музыкаль кунакханә, балалар өчен уен бүлмәсе, интернет-кафе һәм башка күптөрле уңайлыклар бу китапханәнең уникаль гыйлем йорты икәнлеген күрсәтеп тора, Китапханәнең барлык җайланмалары яңа югары технологияләр нигезендә корылып урнаштырылган.

 

 


Бу китапханәдә татар китаплары да саклана, аның кысаларында татар китабының да үз тарихы бар.

КитапханәКазан утлары, Сөембикә, Идел, Ка

Төмәндә татар китапханәсе турында кыскача белешмә

*1924 нче елда  Төмән шәһәренең Үзәк китапханәсе каршында татар-башкорт бүлеге ачыла 30 нчы елларда ябыла.
• 1946 нчы елда өлкә фәнни китапханә каршында татар-башкорт
әдәбиятлары бүлеге яңадан эшли башлый.
• 1951нче елда татар-башкорт әдәбиятлары бүлеге төрки телле
халыклар әдәбияты бүлегенә әверелдерелә, 50 нче еллар
азагында ябыла.
• 1996 нчы елда татар әдәбияты бүлеге яңадан ачыла, соңрак милли китаплар бүлегенә, аннан соң бүлек Россия Федерациясе халыклары әдәбияты секторына әверелдерелә, 2007 нче елда юк ителә.   Әлбәттә, югарыда күрсәтелгән статуслардагы китапханә кыфсаларында РоссиЯ Федераөиясе халыклары бүлегенме, секторынмы калдыру мөмкин булмый, чөнки үзгәртелеп корылганнан соң, анда гомумән бүлекләр бетерелә. Татар китаплары фонды китапханә фондында кала, Казаннан яңа китаплар да кайтарыла,

н

КитапханәКазан утлары, Сөембикә, Идел, Казажурналларын алдыра.  Милли китапларны саклап, алар белән эшне китапханәнең ветеран хезмәткәре Гөлнур Нияз кызы Әхмәтова алып бара. Бу эш юнәлеше турында тулырак  итеп, Гөлнур Ниязова белән үткзрелгән әңгәмәне сайтыбызда элегрәк чыккан Төмән татарларына милли китапханә кирәкме? дип аталган  теманы ачып укырга мөмкин.

Ни гаҗәп, татарлар белән күпкырлы мәгърифәти эш алып барган милли китаплар бүлегенең юкка чыгуына бәйле борчылу  татар җәмәгатьчелеге, якташларыбыз арасында сизелмәде.

Югары технологиял нигезендә җиһазландырылган китапханәдә татар китабын сорап алып булса да, Гөлнур Әхмәтова төрле темалар буенча китап күргәзмәләре оештырып, мөмкин булган кадәр татар китаплары күргәзмәләре оештырып торса да – әлеге статусларга ия, иң яңа, югары технологияләр нигезендә корылган китапханә дә милли китапханәне алмаштыра алмый. Милли китапханәсез  халыкның милли үсешен тәэмин итүне күз алдына да китереп булмый.  Бу җәһәттән Гөлнур ханымга шундый сорау бирелгән иде:

- Татар китаплары белән эш итү тәҗрибәгездән чыгып, ничек уйлыйсыз, Төмәндә татар милли китапханә булырга тиешме?

– Әлбәттә, татарларның тарихи җирлегендә милли китапханә булырга
тиеш, тик ул үзеннән-үзе генә барлыкка килмәячәк. Аерым шәхесләр генә
дә хәл итә алмас бу мәсьәләне. Милли китапханә халыкка кирәк булса, халык үзе шуны булдыру өчен тырышса, чараларын күрсә – гамәлгә ашмаслык нәрсә түгел бу.

Шунысы да гаҗәп, Гөлнур ханым Әхмәтова белән әңгәмә “ak-kalfak” интернет журналында гына түгел, “Татар-информ” сайтында чыкса да, безгә милли китапханә кирәк, дигән фикер белдерелгщн кайтаваз булмады.

Бу очрашуда Гөлнур Әхмәтова татар теле укытучыларына өлкә фәнни китапханә, Президент китапханәсе мөмкинлекләреннән файдалану юлларын ачыклап күрсәтте, укытучывлардан олы рәхмәт алды.

Боларга өстәп, шуны кабат искә төшерү дә урынлы булыр. Узган ел ахырында “Сибирские татары Библиографический указатель (ХVIII в.- 2-13 г.) дип аталган күрсәткеч дөнья күрде. Китап А4 форматында 450 биттән, 11 бүлектән тора:

1. Социальные науки

2. Исторические науки

3. История

4. Этнология (этнография)

5. Религия

6. Экономика. Право. Военное дело

7. Наука. Просвещение. Культура

8. Искусство

9. Языкознание

10. Литературоведение. Художественная литература

11. Библиографические пособия

Әлеге китапка себер татарларына кагылышлы китаплар, диссертацияләрнең авторефератлары, диссертацияләр, конференцияләрдә, корылтайларда, симпозиумнарда укылган докладлар я аларның тезислары, газета-журналларда чыккан мәкаләләр кертелгән. Бу библиографик күрсәткеч фәнни хезмәткәрләргә, белгечләргә, укытучыларга, аспирантларга, югары уку йортлары шәкертләренә ярдәмлек буларак эшләнгән. Библиографик күрсәткечне төзүчеләр:  бүген дә өлкә фәнни ктапханәдә хезмәт итүен дәвам итүче Гөлнур Ниязова, китапханәнең элекке урынбасары Асия Сәйфуллина, элекке милли китаплар бүлеге җитәкчесе Рифкать Насыйбулин. Китап өлкә Хакимиятенең Милли эшләр комитеты финанс ярдәме белән дөнья күрде, ул татар төбәк җәмәгатьчелеге тарафыннан  зур мәдәни вакыйга буларак кабул ителде.

Фоторәсемнәрдә:

1. Китапханә бинасы
2. Г. М. Троценко кунакларга интерактив такта турында сөйли
3. Р.Г.Һадиев татар теле укытучылары белән китапханәдә
4. Бакый Урманче белән Флора Әхмәтова-Урманчеларга багышланган китап күргәзмәсе
5. Уку залларының берсе
6. Г.Н.Әхмәтова

7. Асия Сәйфуллина, Гөлнур Әхмәтова, Рифкать Насыйбуллин

Бибинур Сабирова

 

.